Diyanet Fetva

Soru: Çiftlik Bank sisteminin dini hükmü nedir?

Cevap: Son zamanlarda, “Çiftlik Bank” adı altında bir takım sanal oyunlar aracılığıyla üyelerine para kazanma imkânı sunduğu ifade edilen uygulamalar hakkında Din İşleri Yüksek Kuruluna çok sayıda soru yöneltilmektedir. 

Öncelikle ifade edilmesi gerekir ki; İslam’a göre yapılan akitlerin sahih, kazancın da helal olabilmesi için; akde konu olan mal veya hizmetin dinen meşru olması yanında, akdin aldatma, kumar, faiz gibi haram işlemleri içermemesi ve karşılıklı rıza dâhilinde yapılması gerekmektedir.

Konuyla ilgili yapılan araştırmalar ve yetkili kişilerden alınan bilgiler neticesinde söz konusu sistemin bir takım mahzurlar içerdiği görülmektedir. Şöyle ki, sisteme belli miktar para yatıranlara, sanal bazı işlemler yaptıkları için kar elde ettikleri ifade edilerek belirli periyotlarla ödeme yapılmaktadır. Ancak realitede katılımcı tarafından gerçekleştirilen bir alım-satım veya üretim işlemi söz konusu olmadığından, bu fazlalığın neyin karşılığı olduğu açık değildir. Söz konusu uygulamayı sanal ortama taşıyan firma tarafından ayrıca gerçekleştirilen fiili üretime bu oyunu oynayanların doğrudan bir ortaklığının olmadığı anlaşılmaktadır. Dolayısıyla katılımcıların sanal ortamda satın alarak besledikleri iddia edilen hayvanların reel olarak bir karşılığı yoktur. 

Aynı şekilde bu sistemde herhangi bir (ortaklık, alım, satım, kira vb.) gerçek ürün veya hizmet olmaması yanında; katılımcılara sanal oyun üzerinden aşırı kazanç vadedilmesi, yatırımcıdan sürekli para yatırıp oyun oynaması istenerek kişinin oyuna bağımlı hale getirilmesi, teknik problemler ve aksaklıklar olması halinde firmanın kendini sorumlu tutmaması ve böylece hak kayıplarının yaşanması gibi nedenlerle söz konusu sistem yüksek risk taşımakta, birçok aldanmalara ve mağduriyetlere yol açabilmektedir.

Sonuç olarak bu tür sanal oyun sistemlerine katılarak para yatırmak ve kazanç elde etmek amacıyla sanal/hayalî alım-satımlar yapmak ve buna zemin hazırlamak caiz değildir.